Organ Bağışı=Hayat Kurtarmak

Organ bağışı, bir insanın organlarının bir kısmının veya tamamının, henüz sağlıklı iken, beyin ölümünün ardından başka insanlarda yararlanılmak üzere bağışlanmasıdır.

Hayat kurtarma anlamında, sağlıklı olan her organ bağışlanabilir. On sekiz yaşını doldurmuş ve doğru ile yanlışı ayırabilme yeteneğine sahip herkes, başta kalpolmak üzere, akciğer, böbrek, karaciğer ve pankreas gibi organlar; kalp kapağı, göz kornea tabakası, kas ve kemik iliği gibi dokuları bağışlayabilmekte ve bunlar günümüz tıp teknolojisinde nakledilebilmektedir. Bir kişi organlarını bağışlayarak birçok insana yaşama şansı verebilir. Böbrek bağışı gibi yaşarken yapılabilen organ bağışı türleri de vardır. Çeşitli kurum ve kuruluşlar, zaman zaman organ bağışı kampanyaları düzenlemektedir.

değiştir

Türkiye'de 1980 tarih ve 2238 sayılı yasa gereği organ bağışı yapılabilmesi için 18 yaşını doldurmuş olmak ve bu dileğin, iki tanık önünde, sözlü olarak yapılması, genişletilmiş gönüllülük ve ayrıca bunun bir hekim tarafından tasdik edilmesi yeterlidir. Bunun için en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak "Doku ve Organ Bağış Belge"si alınabilir. Bu belge, genellikle nüfus kimlik cüzdanı yanında taşınarak, herhangi bir kaza durumunda doktorların, gerekli organları kurtarması sağlanmaktadır.

2000 yılında, organ bağışı konusunda bir "Ulusal Koordinasyon Sistemi" oluşturularak, bakanlığın olanaklarıyla organ bekleyenler sistematik sıralamaya dahil edilmişlerdir. Organ bağışı;

• Sağlık Müdürlüklerinde,

• Hastanelerde,

• Emniyet Müdürlüklerinde (ehliyet alımı sırasında),

• Organ nakli yapan merkezlerde,

• Organ nakli ile ilgilenen vakıf, dernek vb. kuruluşlarda yapılabilir.

2238 sayılı yasanın bazı maddelerideğiştir

• Madde 3- Bir bedel veya başkaca çıkar karşılığı organ ve doku alınması ve satılması yasaktır.

• Madde 4- Bilimsel, istatistik ve haber niteliğindeki bilgi dağıtımı halleri ayrık olmak üzere, organ ve doku alınması ve verilmesine ilişkin her türlü reklam yasaktır.

• Madde 5- On sekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden Organ ve Doku alınması yasaktır. (Bu madde canlı vericili nakilleri ilgilendirir)

• Madde 6- On sekiz yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan bir kişiden Organ ve Doku alınabilmesi için vericinin en az iki tanık huzurunda açık, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık önünde sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması zorunludur.

• Madde 11- Bu konunun uygulanması ile ilgili olarak tıbbi ölüm hali, bilimin ülkede ulaştığı düzeydeki kuralları ve yöntemleri uygulamak suretiyle, biri kardiyolog, biri nörolog, biri nöroşirürjiyen ve biri de anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanından oluşan dört kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır.

• Madde 12- Alıcının müdavi hekimi ile organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve naklini gerçekleştirecek olan hekimlerin, ölüm halini saptayacak hekimler kurulunda yer almaları yasaktır.

• Madde 15- Bu kanuna aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir ceza gerektirmediği takdirde iki yıldan dört yıla kadar hapis ve 50.000 TL’den 100.000 TL’ye kadar ağır para cezasına hüküm olunur.

Organ bağışında, Dünya çapında bir yetersizlik vardır. Bu nedenle bekleme listeleri zaman geçtikçe uzamaktadır. Örneğin Almanya'da böbrek nakli için bekleme süresi 2005 yılı verilerine göre yaklaşık 7 ila 9 yıl arasında değişmektedir. Kalp, karaciğer ve akciğer organ bekleme listelerindeki birçok hasta, zamanında bir organ bulunamadığı için ölmektedir. Uzun bekleme sürelerinin oluşma nedeni, diğer başka nedenlerin yanı sıra, ölümcül trafik kazalarının azalması, fakat buna karşılık sadece organ nakli ile iyileştirilebilecek hastalıkların da çoğalmasıdır. Ayrıca genelde yaşam beklentilerinin yükselmesi ve teknolojinin gelişmesi sonucu, tıbbın giderek daha çok hastalığa organ nakli yapılabilir gözüyle bakmasıdır. Organ bağışlarının azlığına başka bir neden de, bazı devletlerdeki yasal düzenlemelerin bağışların yapılmasına engel olmasıdır.

İslam dininde canlı veya ölü insanların vücuduna zarar vermek yasaktır. Bununla birlikte İslam dininde başka bir insanın yaşamını kurtarmak, zor durumda olan insanlara iyilik amacıyla yardımcı olmak esastır. Kur’an-ı Kerim’deki Maide Suresi’nin iki ayeti insan yaşamını kurtarmanın ve yardımlaşmanın önemimi açıklamaktadır:

“İyilik ve takva üzerine yardımlaşınız.” (Maide Suresi 2. Ayet)

“Kim bir kimseye hayat verirse, o sanki bütün insanlara hayat vermişçesine sevap kazanır.” (Maide Suresi 32. Ayet)

Maide Suresi’nin bu iki ayeti ve İslam’ın insan yaşamına verdiği önem dikkate alındığında, organ bağışlamanın ve dolayısıyla organ naklinin İslam öğretisi ile çelişmediği görülecektir. Birçok İslâm alimi de organ bağışına ilişkin bu yönde görüş beyan etmektedir. Ancak buna rağmen, ölü (kadavra) donörlerden yapılan bağış ora- nı, canlı donörlerden yapılan bağış oranna kıyasla çok düşük kalmaktadır.

İslâm dininde organ ve doku bağışına karşıt görüş oluşturacak herhangi bir metin bulun- mamaktadır. Ancak, insanlar danışmak ve en ufak bir tereddüte sahip olmadan bağış yapmak için kendilerine en yakın din görevlisinden organ bağışı konusunda bilgi edinebilirler. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın organ bağışı konusunda hazırladığı birçok bilgilendirme yazısı bulunmaktadır. Organ bağışını ve dolayısıyla organ naklini onaylayan Diyanet İşleri Başkanlığı, bu konuda Din İşleri Yüksek Kurulu’nun 03. 03.1980 tarihli 13 numaralı kararına ve organ nakli için aşağıda belirtilen koşullara uyulması gerektiğine dikkat çekmektedir:

1. Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını veya hayati bir uzvunu kurtarmak için, bundan başka çaresi olmadığını, meslek ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen bir tabip tarafından tespit edilmesi,

2. Hastalığın bu yolla tedavi edilebileceğine tabibin zann-ı galibinin bulunması,

3. Organ veya dokusu alınan kişinin, bu işlem yapıldığı esnada ölmüş olması,

4. Toplumun huzur ve düzeninin bozulmaması bakımından organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında (ölmeden önce) buna izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak şartıyle, yakınlarının rızasının sağlanması,

5. Alınacak organ veya doku karşılığında hiçbir şekilde ücret alınmaması,

6. Tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak bu nakle razı olması gerekir.

Bu koşullar, tıbbi olarak organ nakli için izlenen yöntemle, organ bağışı için gözetien etik ve hukuksal hususlarla birebir örtüşmektedir.

İslam Dini Beyin Ölümünü Nasıl Değerlendirir?

Beden ve ruh ilişkisi, İslâm alimleri tarafından farklı yorumlanabilmekte ancak beyin ölümü tıpta ifade edildiği anlamıyla; yani kesin ölüm hali olarak kabul edilmektedir. Tıbbi ölüm demek olan beyin ölümü gerçekleştiğinde, ruh da bedeni terk etmiş ve hasta son nefesini vermiş kabul edilir. Beyin ölümü gerçekleşmiş kişi, ölmüş demektir. Bu kişilerden organ almak ve nakil yapmak İslam dinince hiçbir sakınca teşkil etmemektedir. Ölünün vücuduna saygı göstermek de İslam öğretisinde oldukça önemlidir; ancak organ bağışı gibi son derece meşru bir gerekçe ile ölmüş donörden, onun ve ailesinin rızası olduğu sürece, organ ve doku nakli yapılması saygısızlık olarak değerlendirilemez.

Ölmüş kişilerden organ nakli yapılmasında dinen bir sakınca olmadığı gibi; canlı donörlerin kendi hayatları için bir tehlike teşkil etmemesi durumunda, organ bağışında bulunmasında ve onların bağışıyla yapılacak karaciğer, böbrek ve doku nakillerinde de İslami açıdan bir sakınca bulunmamaktadır.

Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez, 3-9 Kasım Organ Bağışı Haftası münasebetiyle 4 Kasım 2013 tarihinde Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Organ Nakli Vakfı tarafından düzenlenen müşterek organizasyonda “Dini, ilmi, tıbbi ve hukuki şartlar yerine geldikten bir insana hayat vermek için organ bağışlamak candan cana giden en büyük sadakadır. Nice kardeşleriniz sizden hayat bekliyor.” demiştir.

E Nabız üzerinden Bağış

Bu yazı Wikipedi ve Türkiye Organ Vakfı web sitelerindeki yazılardan uyarlanmıştır.